فاتحه‌خوانی یکی از اعمال معنوی مهم در فرهنگ اسلامی است که به منظور هدیه‌کردن ثواب قرائت قرآن و دعا به ارواح رفتگان انجام می‌شود. این عمل از طریق خواندن سوره فاتحه و برخی دیگر از آیات قرآن مانند سوره‌های اخلاص، فلق و ناس انجام می‌گیرد. مسلمانان اعتقاد دارند که با قرائت فاتحه و هدیه کردن ثواب آن به ارواح درگذشتگان، می‌توانند به آنها آرامش بخشیده و از رحمت خداوند برای آنان طلب کنند.
سوره فاتحه که نخستین سوره قرآن است، به عنوان یکی از مهم‌ترین سوره‌ها شناخته می‌شود و در هر نماز مسلمانان تلاوت می‌شود. در این سوره، خداوند به عنوان مهربان‌ترین و بخشنده‌ترین معرفی شده و در آن از او طلب هدایت و بخشش می‌شود. خواندن این سوره برای رفتگان، به معنای درخواست از خداوند برای آمرزش و بخشش گناهان آنهاست و امید به اینکه روح آنان در آرامش و رضایت الهی باشد.
عمل فاتحه‌خوانی معمولاً در مناسبت‌های مختلفی از جمله سالگرد وفات، چهلمین روز پس از درگذشت، یا در ایام عید و روزهای خاص انجام می‌شود. خانواده‌ها و نزدیکان در کنار هم جمع می‌شوند، قرآن می‌خوانند و دعای خیر برای درگذشتگان خود می‌کنند. این عمل همچنین فرصتی است تا با یادآوری مرگ و فانی بودن دنیا، افراد به اصلاح رفتارها و تقویت ایمان خود بپردازند.
در مراسم فاتحه‌خوانی، علاوه بر سوره فاتحه، معمولاً آیاتی مانند آیه‌الکرسی و سوره‌های کوتاه دیگر نیز قرائت می‌شود. در پایان این مراسم، دعاهایی از خداوند طلب می‌شود که روح رفتگان مورد رحمت و مغفرت قرار گیرد و همچنین از خدا خواسته می‌شود که برای بازماندگان صبر و آرامش فراهم آورد.
فاتحه‌خوانی به عنوان یک سنت دینی و فرهنگی در میان مسلمانان جایگاه ویژه‌ای دارد و فرصتی است برای ایجاد ارتباط معنوی با ارواح رفتگان و طلب خیر و برکت برای آنان. این عمل نه تنها به تقویت پیوندهای خانوادگی و اجتماعی کمک می‌کند، بلکه انسان را به یاد آخرت و مسئولیت‌های دینی و اخلاقی خود می‌اندازد.
